Zapobiegające starzeniu i ochronne działanie jabłek

Jedne z najważniejszych wyzwań przed jakimi stoją ludzie, to zachowanie jak najdłużej młodości oraz ochrona zdrowia, a przede wszystkim ustrzeżenie się przed chorobami, m.in. nowotworowymi. Przy rozwiązaniu tych problemów mogą pomóc polifenole, zawarte w dużych ilościach w jabłkach, a szczególnie w skórkach.

Zawartość przeciwutleniaczy w różnych rodzajach owoców.

Polifenole – pochodzenie i działanie

Polifenole to bioaktywne substancje, które przede wszystkim odznaczają się wysoką aktywnością przeciwutleniającą, a co za tym idzie działaniem przeciwzapalnym, antywirusowym oraz przeciwnowotworowym.

Polifenole wytwarzane są w jabłkach podczas fizjologicznego rozwoju, jak i w odpowiedzi na stres, którym może być promieniowanie słoneczne, susza, czy też atak patogenów. Zawartość polifenoli w danym jabłku uzależniona jest od położenia owocu w koronie jabłoni, warunków uprawy czy nasłonecznienia. Polifenole w jabłkach składają się zwykle w ponad 50% z procyjanidyn, pozostałą część stanowią glikozydy kwercetynowe, kwasy fenolowe i chalkony. Procyjanidyny, znane także jako taniny nadają owocom cierpki i gorzki smak. Oprócz działania przeciwutleniającego i  przeciwkancerogennego, zapobiegają również chorobie niedokrwiennej serca, wykazują właściwości antybakteryjne oraz stymulują porost włosów.

Zawartość polifenoli PF FC, a w tym procyjadin PC VT w miąższu oraz w skórce w przeliczeniu na  jadalną część jabłka, najpopularniejszych w Polsce odmian jabłek.

Z powyższej tabeli wynika, że zwartość procyjanidyn, a także polifenoli w skórce była 2-3 razy większa niż w miąższu, w związku z czym wskazane jest spożywanie jabłek ze skórką. Największą ilość polifenoli znajdziemy w jabłkach odmiany Idared, a procyjanidyn w Elstar.

Działanie przeciwutleniające polifenoli polega na hamowaniu działania enzymów uczestniczących w wytwarzaniu wolnych rodników. Polifenole neutralizują również jony metali odpowiedzialnych za katalizowanie reakcji w wyniku których powstają reaktywne formy tlenu.

Wolne rodniki powstają m.in. na skutek metabolizmu tlenu w organizmie, jak również w efekcie niefizjologicznych czynników, jak m.in. promieniowanie UV, czy zanieczyszczenie powietrza. Posiadają one jeden lub więcej niesparowanych elektronów, które pozyskują od innych cząsteczek z tkanek organizmu. Destrukcyjne działanie wolnych rodników skutkuje uszkadzaniem komórek organizmu, co przyczyna się do ich starzenia lub mutowania, a w konsekwencji rozwoju choroby nowotworowej. Polifenole ponadto hamują powstawanie naczyń krwionośnych tworzącego się guza nowotworowego, którymi jest on zaopatrywany w składniki odżywcze.

Polifenole jako składnik diety

Owoce bogate w polifenole lub zawierające je suplementy diety, spożywane jako żywność wykazują działanie przeciwutleniające oraz zapobiegające powstawaniu i rozwojowi nowotworów. Dzięki ograniczeniu procesu agregacji płytek krwi, zapobiegają tworzeniu się zakrzepów, zapobiegają chorobie niedokrwiennej, chronią serce oraz wewnętrzne pierścienie aorty. Działają przeciwbakteryjnie oraz działają stymulująco na porost włosów.

Działanie anti-ageing i ochronne w kosmetykach

Polifenole stosowane jako składnik kosmetyków, ograniczają skutki niszczącego oddziaływania promieniowania UV oraz zanieczyszczenia powietrza na skórę. Promieniowanie UVB działa na powierzchni skóry. Powoduje uszkodzenia naskórka i jego nadmierne rogowacenie, stany zapalne, działa mutagennie, kancerogennie i genotoksyczne. Na poziomie molekularnym powoduje uszkodzenia DNA. Promieniowanie UVA przenika do skóry właściwej, powodując uszkodzenie włókien kolagenu i elastyny oraz ścian naczyń krwionośnych. Jest główną przyczyną reakcji fototoksycznych i fotoalergicznych, przyczynia się do starzenia egzogennego skóry, działa mutagennie i kancerogennie. Wyrządzone przez nie szkody są nieodwracalne i najczęściej ujawniają się po latach.

Po dotarciu do żywych warstw naskórka i skóry, promieniowanie UV absorbowane jest przez struktury komórkowe, po czym wyzwalana jest seria reakcji biochemicznych. Jedna z nich prowadzi do uszkodzeń DNA, co może skutkować powstawaniem nowotworów. Druga pod wpływem energii w postaci fotonu, prowadzi do powstania wolnych rodników. Przyczyniają się one m.in. do uaktywnienia metaloproteinaz – enzymów, które powodują niszczenie włókien kolagenowych w skórze i utratę jej elastyczności. Atakują one także materiał genetyczny zawarty w DNA. Jeśli uszkodzenia DNA są bardzo poważne, następuje śmierć komórki. Natomiast drobne uszkodzenia zwane mutacjami kumulują się z upływem lat – z czasem może to doprowadzić do przekształcenia się takiej komórki w komórkę nowotworową.

Antooksydacyjne działanie polifenoli ma również wpływ na zapobieganie powstawaniu wolnych rodników na powierzchni skóry, na skutek reakcji chemicznych wywołanych przez substancje występujące w zanieczyszczeniach powietrza.

Kosmetyki naturalne na bazie jabłek

Podsumowując, jednym z najlepszych źródeł chroniących nas substancji przeciwutleniających, są bogate w polifenole jabłka. Należy je spożywać przynajmniej raz dziennie wraz ze skórką lub korzystać z suplementów diety, zawierających skoncentrowane dawki polifenoli.

Polifenole można również dostarczyć bezpośrednio na skórę w formie pielęgnacyjnych kosmetyków naturalnych BioMySkin, których receptury oparte są na jabłkach.

Żródła: Monika Kosmala, Krzysztof Kołodziejczyk, procyjanidyny najpopularniejszych w Polsce deserowych odmian jabłek. YWNO. Nauka. Technologia. Jakość, 2006, 2 (47) Supl., 124 – 134. Źródło: Boyer J, Liu RH. Apple phytochemicals and their health benefits. Nutr J. 2004 May Naturalne promieniowanie UV, a przedwczesne starzenie się skóry człowieka, dr med. Elżbieta Łastowiecka-Moras, dr med. Joanna Bugajska - Centralny Instytut Ochrony Pracy – Państwowy Instytut Badawczy.

Tomasz Zaceński